Müşterilerinize e-Fatura kesin, iş ortaklarınızdan e-Fatura alın ve tüm süreci her an her yerden yönetin.
Türkiye’de hem bireylerin hem de işletmelerin belirli vergi yükümlülükleri vardır. Şirketleri incelediğimizde karşımıza geçici vergi, gelir vergisi ve kurumlar vergisi gibi kalemler çıkar. En kapsamlı vergilerden biri olan kurumlar vergisi ise şirketlerin en önemli yasal sorumlulukları arasındadır. Peki, kurumlar vergisi nedir ve kurumlar vergisi mükellefi olan kuruluşlar hangileridir?
Kurumlar Vergisi Nedir?
Kurumlar vergisi, şirket ve tüzel kişiliklerin yıllık kârları üzerinden alınır. Kâr edilen ticari kazançların büyük bir bölümünü kapsayan bu verginin hangi gelirlerden alınacağı, kimlerden alınacağı ve nasıl ödeneceği de kanun kapsamında belirlenmiştir.
Kimler Kurumlar Vergisi Mükellefidir?
Kurumlar Vergisi Kanununun ilk maddesi, kurumlar vergisine tabi olan şirket ve tüzel kişilikleri içerir. Buna göre kurumlar vergisi mükellefleri şöyledir:
-
Sermaye şirketleri
-
Kooperatifler
-
İktisadi kamu kuruluşları
-
Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
-
İş ortaklıkları
Kanunun ikinci maddesi ise vergiye tabi olan kurumların yapılarını özetler. Bu doğrultuda kurumlar vergisi ödemek zorunda olan kurumlara yakından bakalım.
1. Sermaye Şirketleri
Sermaye şirketleri; Türk Ticaret Kanunu kapsamında kurulan anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler şeklinde tanımlanır. Benzer nitelikteki yabancı kurumlar ile Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olan yerli ve yabancı fonlar da sermaye şirketi olarak kabul edilir.
2. Kooperatifler
Kooperatifler Kanununa göre veya bazı özel kanunlara göre kurulmuş olan kooperatifler kurumlar vergisine tabidir. Benzer nitelikteki yabancı kooperatifler de bu gruba dahildir.
3. İktisadi Kamu Kuruluşları
İktisadi kamu kuruluşları; devlete, il özel idaresine, belediyeye veya diğer kamu kurumlarına ait ya da bağlı olup ilk iki maddeye dahil olmayan ticari, sınai ve zirai işletmelerdir. Yabancı devletlere ait olan ve Türkiye’de faaliyet gösteren kuruluşlar da bu grupta değerlendirilip vergiye tabi tutulur.
4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler
Dernek ve vakıflara ait ya da bağlı olan, devamlı faaliyet gösteren ve ilk iki maddenin dışında kalan ticari, sınai ve zirai kuruluşlar, iktisadi işletme olarak kabul edilir. Kuruluşun yabancı bir dernek veya vakfa ait olması da bu durumu değiştirmez.
5. İş Ortaklıkları
Yukarıda tanımlanan kurumların kendi aralarında kurdukları iş ortaklıkları da kurumlar vergisine tabidir. Buna ek olarak bu kurumların şahıslarla veya gerçek kişilerle ortaklık kurması da durumu değiştirmez. Yani tüzel kişilik söz konusu olmasa bile belli bir işin birlikte yapılmasını ve kazancın paylaşılmasını içeren ortaklıklar da kurumlar vergisine tabidir.
Kurumlar Vergisinde Tam Mükellefiyet ve Dar Mükellefiyet Nedir?
Kurumlar vergisi sadece yerli değil, yabancı şirketlerden de alınır. Fakat bu noktada vergilendirilecek kazançlar, söz konusu şirketin merkezine bağlı olarak ele alınır. Bu uygulama da tam ve dar mükellefiyeti ortaya çıkarır.
Tam Mükellefiyet Nedir?
Tam mükellefiyet, kanuni merkezi veya iş merkezi Türkiye’de bulunan kuruluşları kapsar. Bu kuruluşlar yurt dışında faaliyet göstermeleri halinde hizmet verdikleri ülkeden elde ettikleri gelirler için de vergi öderler. Yani tam mükellefler hem Türkiye’deki hem de Türkiye dışındaki kazançlarının tamamı için vergilendirilirler.
Dar Mükellefiyet Nedir?
Dar mükellefiyet hem kanuni merkezi hem de iş merkezi Türkiye’de olmayıp Türkiye’de faaliyet gösteren kuruluşları kapsar. Dar mükellefler sadece Türkiye’deki hizmetlerinden elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirilirler. Bu kurumların diğer ülkelerden elde ettikleri gelirler kurumlar vergisine tabi değildir.
Kurumlar Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Kurumlar vergisi, kanuna göre mükellef kabul edilen kuruluşların kurumlar vergisine tabi kazançları toplamı üzerinden hesaplanır. Yani kurumlar vergisi hesaplama işlemine elde edilen tüm kazançlar dahil edilmez. Kurumların kazanç sağlamak için yaptıkları harcamalar, işletme giderleri ve tüm maliyetleri, elde ettikleri gelirden düşülür. Böylece ilgili kurumun brüt kârı hesaplanmış olur.
Kurumun brüt kârından ise kanunen kabul edilen giderler düşülür ve varsa muafiyet oranı üzerinden indirimler yapılır. Bu hesaplama sonucunda ortaya çıkan kazanç ise kurumlar vergisine tabi olan tutarı gösterir. Peki, bu hesaplama neye göre yapılır ve kurumlar vergisine dahil olan kazançlar nelerdir?
Kurumlar Vergisi Neye Göre Hesaplanır?
Kurumlar vergisi hesaplamasına dahil edilen kazançlar şöyledir:
- Ticari kazançlar
- Zirai işletme kazançları
- Serbest meslek kazançları
- Gayrimenkullerden elde edilen kira gelirleri
- Faiz ve temettü gibi menkul sermaye gelirleri
- Tazminat, telif hakkı, bağış gibi diğer kazançlar
Bu kazanç kalemleriyle alakalı giderler de hesaplamadan düşülür. Ticari kazancın bir kısmının çalışanlara maaş olarak verilmesini veya başkalarına ait gayrimenkullere kira ödenmesini bu duruma örnek olarak gösterebiliriz.
2024 Kurumlar Vergisi Oranı
2024 kurumlar vergisi oranı %25 olarak belirlenmiş olup çeşitli durumlarda bu oranda indirim uygulanır. Kanuna göre kurumlar vergisi oranları 2024 yılı için şu şekildedir:
-
Kurum kazancı üzerinden %25 oranında alınır.
-
Elektronik ödeme ve para kuruluşları, döviz müesseseleri, sermaye piyasası kurumları, varlık yönetim şirketleri ve 6361 sayılı kanun kapsamındaki firmalar ile sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri için bu oran %30’dur.
-
İhracat yapan kurumlara 5 puan indirim uygulanır ve bu şirketlerin kurumlar vergisi oranı %20 olur.
-
Paylarını ilk defa halka arz eden şirketlere 5 dönem boyunca 2 puanlık indirim uygulanır ve bu şirketler 5 dönem boyunca %23 oranında kurumlar vergisi öder.
-
Fiilen üretim yapan şirketlerin kurumlar vergisi oranına 1 puanlık indirim uygulanır ve oran %24 olur. Bu indirim 5 puanlık ihracat indirimi ile birleştirilemez.
Kurumlar Vergisi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kurumlar vergisi konusunu genel hatlarıyla ele alıp anlattık. Şimdi de kurumlar vergisi hakkında sık sorulan sorulara cevaplar verelim.
Kurumlar Vergisi Tarhı Nedir?
Kurumlar vergisi tarhı, bir şirketin verdiği beyannamenin incelenmesinin ardından kurumlar vergisi borcunun belirlenmesi ve resmi olarak kayıtlara geçirilmesi işlemidir.
Kurumlar Vergisi Ne Zaman Ödenir?
Kanuna göre kurumlar vergisi ödeme süresi, beyannamenin verildiği ayın son gününe kadardır. Mali yıl olarak takvim yılı kullanan kurumların, nisan ayının son gününe kadar beyannamelerini vermesi gerekir.
Kurumlar Vergisi Nereye ve Nasıl Ödenir?
Kurumlar vergisi Gelir İdaresi Başkanlığına (GİB) ödenir. Ödeme GİB veznelerine doğrudan yapılabileceği gibi GİB’in dijital kanalları veya bankalar aracılığıyla online olarak da ödenebilir.
Kurumlar Vergisi Nasıl Beyan Edilir?
Kurumlar vergisi beyan etme işlemi, pek çok vergide olduğu gibi beyanname ile yapılır. Şirketin gelir ve gider kayıtlarına göre hazırlanan kurumlar vergisi beyannamesi, e-Beyanname portalı üzerinden dijital olarak veya doğrudan vergi dairesine kâğıt olarak verilebilir.
Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi Aynı mı?
Geçici vergi, kurumlar vergisiyle ilgili bir ödeme planı olarak kabul edilebilir. Kısaca geçici vergi, ödenmesi gereken kurumlar vergisinin üçer aylık dönemlerde parça parça ödenmesi işlemidir.
Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi Arasındaki Fark Nedir?
Kurumlar vergisi kurumlardan alınırken gelir vergisi kişilerden alınır. Ayrıca kurumlar vergisinde kazanç tutarı fark etmeksizin oran sabittir; fakat gelir vergisi, kazanç miktarına göre artan dilimler halinde uygulanır.
Şahıs Şirketleri Kurumlar Vergisi Öder mi?
Şahıs şirketleri kurumlar vergisi mükellefleri arasında yer almaz ve bu vergiyi ödemez. Şahıs şirketlerinin kazançları gelir vergisi kanunu esaslarına göre vergilendirilir.
Kurumlar Vergisi Ödenmezse Ne Olur?
Ödenmeyen vergiler için uygulanan ilk yaptırım gecikme faizidir. Gecikmeli ödemeler kabul edilirken ödememe durumunun devam etmesi halinde ilgili kanunlar kapsamında kurumlar vergisi ödememe cezası uygulanır. Genellikle para cezası olarak uygulanan cezai yaptırımlar, çeşitli ticari hakların kısıtlanması gibi sonuçlar da doğurur.
