Müşterilerinize e-Fatura kesin, iş ortaklarınızdan e-Fatura alın ve tüm süreci her an her yerden yönetin.
Muhasebe işlemlerinin doğru yapılması, mali kayıtlarda yanlışlık olmaması adına önemlidir. Bu kayıtların yapılması sırasında göz ardı edilmemesi gereken en önemli konulardan biri ise fiyat farkı yönetimidir. Yapılan ticari faaliyetlerde fiyat farkının oluşması durumunda fiyat farkı faturası kesilmeli ve işlem kayıt altına alınmalıdır. Peki, fiyat farkı faturası nasıl düzenlenir ve keserken nelere dikkat etmek gerekir?
Fiyat Farkı Faturası Nedir?
Fiyat farkı faturası, başlangıçta hesaplanan tutar ile nihai tutarın farklı olduğu ürün ve hizmet satışlarında aradaki farkı muhasebeleştirmek için kullanılan fatura türüdür. Özellikle uzun vadeli iş ve hizmet süreçlerinde ortaya çıkan fiyat farklarının fatura üzerinde gösterilebilmesi için satış faturasına ek olarak fiyat farkı faturasının da kesilmesi gerekir. Bu faturada ilk fiyat, gerçekleşen fiyat, fark hesaplaması ve farkın tutarı gibi çeşitli kalemler yer alır.
Fiyat Farkı Faturasının İşletmeler için Önemi
İşletmeler için fiyat farkı faturasının önemi, kâr - zarar hesaplamalarında ortaya çıkar. Uzun vadeli bir iş için iş başında ödeme alınması ve çalışma sürecinde maliyetin yükselmesi, iş bittiğinde işletmenin zarar etmesine yol açabilir. Fiyat farkı faturası sayesinde maliyetlerdeki değişiklikler işin nihai tutarına yansıtılır ve alıcı ile satıcı arasındaki denge sağlanmış olur.
Fiyat farkı faturası keserek bu konuda etkili bir yönetim yapmak, işletmelerin çalışma sürecindeki ekonomik koşullara uyum sağlamasını kolaylaştırır. Bu nedenle iş anlaşmalarında fiyat farkı faturasına yer vermek ve fiyatı değiştirecek durumlar için fatura kesmek, işletmelerin mali yapısı açısından da önem taşır.
Fiyat Farkı Faturası Nasıl Kesilir?
Fiyat farkı faturası düzenlemek için öncelikle farkın hangi şartlarda ve hangi kalemler için hesaplanacağını belirlemek, bunu da iş anlaşmasına eklemek gerekir. Fatura da bu sınırlar dahilinde kesilir. Temel olarak fiyat farkı faturası kesme aşamaları şu şekildedir:
- Müşteri bilgileri, fatura numarası, tarih gibi başlıca bilgiler girilir.
- Ürün veya hizmetle ilgili detaylar eklenir.
- İş başında öngörülen fiyat ve iş sonunda gerçekleşen fiyat yazılır.
- İki tutar arasındaki fiyat farkı hesaplanarak faturaya eklenir.
- Fiyat farkına bağlı olarak ortaya çıkan vergi ve benzeri kalemler de hesaplanarak faturaya girilir.
- Toplam fatura tutarı belirlenerek faturada gösterilir.
- Fiyat farkının nedenlerini içeren bir açıklama eklenerek fatura kesilir.
Fiyat Farkı Faturası Keserken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Fiyat farkı faturası, çeşitli detaylara dikkat edilerek kesilmesi gereken bir fatura türüdür. Tarafların anlaşmasına bağlı olarak uygulanan bu yöntem için fiyat farkı sebebinden önceki fatura ile uyumluluğa, muhasebe kayıtlarından kur değişimlerine kadar birçok konuya dikkat edilmesi gereklidir.
Doğru Fatura Türü Seçimi
Fiyat farkı faturasında fatura türü; farkın artı yönde olması halinde “satış faturası”, eksi yönde olması halinde ise “iade faturası” olmalıdır. İlk satış faturasına bağlı olarak yeniden kesildiği için zaman zaman fatura türü konusunda karışıklıklar olması mümkündür. Fakat bu fatura, içeriğinde ve açıklamasında fiyat farkı ile ilgili olduğu belirtilmek kaydıyla satış faturası olarak kesilmelidir.
Fiyat Farkının Sebebini Açıklama
Fiyat farkı faturalarında söz konusu farkın sebebinin açıklanması gerekir. Faturanın açıklama bölümüne konu ile ilgili gerekli bilgiler girilmelidir. Aynı zamanda hangi faturaya istinaden kesildiği de mutlaka belirtilmelidir.
Önceki Fatura ile Uyumluluk
Fiyat farkı faturası, daha önce kesilmiş bir faturayla ilişkili olarak kesilir. Dolayısıyla önceki fatura ile fark için kesilen faturanın uyumlu olması gerekir. Yeni fatura, önceki faturanın içeriğine ve kapsamına uygun bir şekilde düzenlenmelidir. Önceki satış faturasını ilgilendirmeyen kalemler fiyat farkı faturasına yansıtılmamalıdır.
Vergi Oranlarının Doğru Uygulanması
Vergi, her faturada olduğu gibi fiyat farkı faturasında da en önemli kalemlerden biridir. Fiyat farkı faturalarında genellikle KDV konusunda karışıklıklar yaşanır. Bu faturada KDV hesaplaması, teslimin gerçekleştiği tarihteki KDV oranı üzerinden hesaplanmalıdır. Hesaplamada önceki fatura tutarı veya gerçekleşen yeni tutar değil, iki tutar arasındaki fiyat farkı dikkate alınmalıdır.
Muhasebe Kayıtlarına Dikkat
Mali tablolarda sorun çıkmaması için fiyat farkı faturası muhasebe kaydının doğru yapılması önemlidir. Bu faturanın muhasebe kaydı, farkın oluşma yönüne göre gelir veya harcama olarak yapılır. Öngörülen tutar ile gerçekleşen tutar arasında artış yönünde bir değişim olması, işletmenin ek bir ödeme alması anlamına gelir. Dolayısıyla bu durumda fiyat farkı gelirleri başlığı altında muhasebe kaydı yapılması gerekir. Tam tersi durumda ise fatura, fiyat farkı giderleri kısmına kaydedilir.
Fatura İçeriğinin Eksiksiz Olması
Fatura içeriğinin eksiksiz olması hem tarafların hak ve sorumluluklarını göstermek hem de muhasebe kayıtlarını doğru yapabilmek açısından önem taşır. Önceki faturanın tutarı, iş sonu gerçekleşen tutar, aradaki fiyat farkı ve fiyat farkının sebebi mutlaka eksiksiz bir şekilde faturada yer almalıdır. Aynı şekilde diğer temel bilgiler de eksiksiz yazılmalıdır.
Dövizli Faturalar İçin Kur Değişimlerini Dikkate Alma
Fiyat farkı faturasının en sık kullanıldığı durumlardan biri de dövizli satışların yapılmasıdır. Kurlarda sık sık dalgalanma olması, bu faturaya olan ihtiyacı da artıran bir konudur. Dolayısıyla kur değişimi ve fiyat farkı faturası kesme durumunda da ayrıca dikkatli olunmalıdır.
Dövizli fiyat farkı faturası keserken kur değişimlerinin doğru takip edildiğinden emin olmak gerekir. Fatura döviz bazlı kesildiği için fiyat farkını da bu şekilde hesaplamak önemlidir. Döviz bazlı fiyat farkı hesaplamasının ardından faturaya da gerekli bilgiler açıklama olarak eklenmelidir.
Tarafların Mutabakatı
Fiyat farkı faturası, tek taraflı kesilebilen bir fatura türü değildir. Bu faturanın kesilebilmesi için alıcının fiyat farkı ödemeyi önceden kabul etmiş olması gerekir. Aynı şekilde olası maliyet düşme durumları için satıcı da iade etme sorumluluğunu yerine getirebilmelidir. Dolayısıyla tarafların mutabık kalması ve söz konusu sorumlulukların iş anlaşılmasında belirtilmesi önemlidir.
E-Fatura ve E-Arşiv Uyumu
Bazı satışlarda olduğu gibi fiyat farkı faturalarında da e-Fatura ve e-Arşiv karışıklığına rastlanabilir. Bu aşamada doğru faturayı kesmek için alıcının mükellefiyet durumuna bakılır. e-Fatura mükellefi olan alıcıların fiyat farkı faturası da e-Fatura olarak kesilir. Mükellefiyeti bulunmayan işletmeler ve bireysel tüketiciler için ise faturanın e-Arşiv olarak düzenlenmesi gerekir.
Yasal Süreler İçinde Düzenleme
Fiyat farkı faturasının düzenlenme zamanı da taraflar arasında yapılan anlaşmada belirtilmesi gereken bir detaydır. Dolayısıyla anlaşmada belirtilen süreler dahilinde fatura düzenlemek hukuki açıdan oldukça önemlidir. Zamanında düzenlenmeyen bir fatura hukuki geçerliliğini yitirebileceği gibi taraflar arasında anlaşmazlıklara da yol açabilir.
Fiyat Farkı Faturası ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Fiyat farkı faturası hakkında sık sorulan sorulara cevap vererek konuyla ilgili küçük detayları da görebiliriz.
Fiyat Farkı Faturasında Fatura Tipi Ne Olmalıdır?
Fiyat farkı faturasında fatura tipi satış veya iade olabilir. Öngörülen tutar ile gerçekleşen tutar arasındaki fark sonucunda alıcı ödeme yapacaksa satış faturası, satıcı ödeme yapacaksa iade faturası kesilir.
Fiyat Farkı Faturasının Muhasebe Kaydı Nasıl Nasıl Yapılır?
Muhasebe işlemlerinde fiyat farkı faturası kaydı, gelir - gider mantığıyla yapılır. Fiyat farkından dolayı alıcıdan ek ödeme alındığında gelir veya kazanç, iade yapıldığında ise gider veya harcama kısmında kayıt tutulur.
Fiyat Farkı Faturasının Düzenlenmesi Hangi Durumlarda Zorunludur?
Fiyat farkı faturasının düzenlenmesi zorunlu değildir ve taraflar arasındaki sözleşmeye bağlıdır. Alıcı ve satıcı, fiyat farkı oluşması durumunda ödeme yükümlülüklerini kabul edip anlaşmaya dahil etmişlerse söz konusu faturanın düzenlenmesi de anlaşma kapsamında zorunlu olur.
Bu noktada dövizli satışların altını ayrıca çizmekte fayda var. KDV tebliği kapsamında faturalarda dövizden dolayı oluşan farklar için fatura kesilmesi zorunludur. Fakat bu durumda fiyat farkı faturası değil, kur farkı faturası kesilir.
Fiyat Farkı Faturası Kesebilmek için Bir Limit Var mı?
Fiyat farkı faturaları için herhangi bir alt veya üst limit bulunmaz. Tutarlar arasındaki farkın tamamı için faturanın kesilmesi gerekir. Fakat bazı iş anlaşmalarında fiyat farkı faturası limitlerine de yer verilebilir. Alıcı küçük farkların ödemesini talep etmeyebilir veya satıcı, belirli bir tutara kadar olan farkları ödeyeceğini beyan edebilir. Taraflar anlaştığı takdirde bu tutarlar fiyat farkı faturası limiti olarak geçerli olur.
Fiyat Farkı Faturasını Elektronik Ortamda Düzenlemek Mümkün mü?
Elektronik ortamda fiyat farkı faturası düzenlemek mümkündür. Ayrıca e-Fatura mükellefleri için bu faturanın elektronik ortamda düzenlenmesi de zorunludur. Fiyat farkı faturası, alıcının mükellefiyet durumuna göre e-Fatura veya e-Arşiv fatura olarak düzenlenebilir.
Fiyat Farkı Faturası ile İade Faturası Arasındaki Fark Nedir?
Fiyat farkı ve iade faturası farkı, bu faturaların kesilme amacı ile ilgilidir. Fiyat farkı faturası, artan maliyetlerin tahsil edilebilmesi için kesilirken iade faturası ise alıcının ürünü geçerli sebepler doğrultusunda iade etmesi durumunda kesilir.
Ancak iade faturasının fiyat farkı ile ilişkisi de vardır. Bir satışta öngörülen fiyatın gerçekleşen fiyattan yüksek olması durumunda satıcı, tahsil ettiği tutarın fiyat farkı kadar olan kısmını alıcıya iade eder. Bu durumda da fiyat farkı faturası, iade faturası tipinde kesilir.
Fiyat Farkı Faturasında Tevkifat Oluyor mu?
Fiyat farkı faturasında tevkifat olup olmaması, asıl faturaya bağlı bir durumdur. Asıl fatura tevkifatlı kesilmişse buna bağlı olarak düzenlenen fiyat farkı faturasında da tevkifat uygulanabilir.
Fiyat Farkı Faturasına KDV Ekleniyor mu?
Satılan ürün veya hizmet KDV’ye tabi ise fiyat farkı faturasında KDV olması zorunludur. KDV oranı, önceki faturadaki oranla aynı olmalıdır. Fakat KDV tutarı, fiyat farkı tutarına göre hesaplanıp faturaya eklenmelidir.
Fiyat Farkı Faturasının Kesilmemesi Durumunda Cezai Yaptırımlar Var mı?
Bir iş sürecinde fiyat farkı oluşması ve bu durumda alıcıdan ek ödeme alınması durumunda fiyat farkı faturasını kesmek zorunlu hale gelir. Mevcut yasal düzenlemeler doğrultusunda mükelleflerin tahsil ettikleri tutarlar için fatura kesmeleri zorunludur. Dolayısıyla bu faturanın kesilmemesi de vergi kaybı doğuracağı için cezai yaptırımlara tabidir. Fiyat farkının alınmasına rağmen faturasının kesilmemesi durumunda Vergi Usul Kanunu kapsamında para cezası kesilir.
