Gelir Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

İşletme sahibi olup düzenli kazanç elde etmeye başladıysanız ödemeniz gereken vergiler, atlamamanız gereken önemli bir husus olma niteliği taşıyor.
Bu içeriğimizde işletmelerin dikkat etmesi gereken önemli konulardan olan “Gelir Vergisi Nedir?” sorusunu detaylı bir şekilde inceledik.

Gelir Vergisi Nedir?

Gelir vergisi, gelir üzerinden ödenen bir vergi türüdür. Gerçek kişiler yani hukukta hak edinebilen ve yetki kullanabilen kurumlaşmış kişilerin gelirleri, gelir vergisine tabidir.

Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içerisinde elde ettiği kazanç ve iratların (gelir getiren mülk) safi tutarıdır.

Gelir vergisi, kişinin özel durumunu dikkate almaktadır ve bunu yanı sıra genellikle artan oranlı vergi tarifesini içermektedir.

Gelirin Unsurları Nelerdir?

Gelir, mükelleflerin kazanç sağlaması durumunda oluşur. Vergiye tabi kazançlar ise Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenmiştir. Buna göre gelirin unsurlarını ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, maaş, menkul ve gayrimenkul kazançları şeklinde sıralayabiliriz.

Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir?

Gelir vergisi beyannamesi gelirinizi gösteren ve verginin tarhının gerçekleşmesi için verilen beyannamedir. Bu beyannameye Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesinin ilgili bölümlerinden ulaşılabilmektedir. Gelir vergisi beyanname verilme süresi takip eden yılın Mart ayı sonuna kadardır.

Gelir vergisine tabi olan kişiler bağlı oldukları vergi dairelerine gelir vergisi beyannameleri teslim edebilir.

Kimler Gelir Vergisi Mükellefidir?

Gelir vergisi mükellefleri dar ve tam olmak üzere ikiye ayrılır. Tam mükellefiyet şartları aşağıdaki gibidir;

• İkametgahı Türkiye'de bulunan kişiler,
• Bir takvim yılı içerisinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar,
• Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları.

Kimler Gelir Vergisinden Muaf Tutulur?

Gelir Vergisi’nden muaf olma şartları Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilmiştir. Buna göre;

• Ticaret ve sanatla uğraşan bazı kişiler gelir vergisinden muaftır. Motorlu araç kullanmadan gezici olarak çalışan ya da bir işyeri açmadan perakende satış yapanlar bu gruba girer. Ancak giyim ve süs eşyası, ev eşyaları, gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle satanlar Gelir Vergisi’ne tabidir.
• Bir işyeri açmadan gezici olarak ya da doğrudan iş yapan çeşitli tamir işleri yapanlar, boyacılar, berberler, fotoğrafçılar gibi küçük sanat erbapları vergiden muaftır.
• Makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler, hayvanla ya da bir adet hayvan arabasıyla nakliyecilik yapanlar vergiden muaftır.
• Tarım işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi araçlarla nakliyecilik yapan çiftçiler vergiden muaftır.
• Kendi evinde işyeri açmadan, tek başına el emeği ürünler imal edenler ve bir yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri mecralardan satanlar vergiden muaftır. Bu şekilde üretilen ürünlerin kermes, festival gibi yerlerde satılması muafiyete engel değildir. Bu gruba girenlerin vergi dairesinden Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi almaları, ticari bir banka hesabı açmaları ve geliri bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır.
• Küçük çiftçi muaflığı da mevcuttur. Bu sınırları işletme büyüklüğü, satış tutarı gibi koşullar belirler.
• Başka bir ülkede bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsoloslar (fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluk mensubu olan ve bu ülkenin vatandaşlığında bulunan memurlar, Türkiye’de resmi bir görevle bulunanlar gelir vergisinden muaftır.
• Diğer muafiyetler arasında göçmen ve mülteci muaflığı ve Serbest meslek erbabında yaşlılık muaflığı bulunur.

Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Gelir vergisinin nasıl hesaplandığı ile ilgili bir örnek üzerinden ilerleyelim.

• Örneğin ayda 5.000 TL, yılda 60.000 TL gelir elde eden gerçek bir kişi için:
• Söz konusu gelir sahibi 70.000 TL’ye kadar %15 oranında vergilendirildiği dilime girer.
• 60.000 x %15 = 9.000 TL vergi ödenmelidir.

2024 Gelir Vergisi Oranları

2024 yılı için gelir vergisi oranları aşağıdaki gibidir;

Ücret Dışı Kazançlar İçin Gelir Vergisi Oranları (2024)

• 110.000 TL’ye kadar %15
• 230.000 TL’nin 110.000 TL’lik kısmı için 16.500 TL, fazlası için %20
• 580.000 TL’nin 230.000 TL’lik kısmı için 40.500 TL, fazlası için %27
• 3.000.000 TL’nin 580.000 TL’lik kısmı için 135.000 TL, fazlası için %35
• 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’lik kısmı için 982.000 TL, fazlası için %40

Ücret Kazançları İçin Gelir Vergisi Oranları (2024)

• 110.000 TL’ye kadar %15
• 230.000 TL’nin 110.000 TL’lik kısmı için 16.500 TL, fazlası için %20
• 870.000 TL’nin 230.000 TL’lik kısmı için 40.500 TL, fazlası için %27
• 3.000.000 TL’nin 870.000 TL’lik kısmı için 213.300 TL, fazlası için %35
• 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’lik kısmı için 958.000 TL, fazlası için %40

Gelir Vergisi Hesaplama Örneği

Gelir vergisi hesaplaması yapılırken, yukarıdaki vergi dilimleri dikkate alınır. Bu nedenle yıllık 110.000 TL’den fazla kazananlar için iki farklı oran üzerinden hesaplama yapılır. Örneğin yıllık 400 bin TL kazancı olan bir kişinin bu gelirinin 230 bin TL’si için 40.500 TL’lik vergi alınır. Kalan 170 bin TL ise %27’lik vergi dilimine girer. Buna göre gelir vergisi hesaplaması şöyle yapılır:

• 230.000 TL için 40.500 TL
• 170.000 TL için 170.000 x 0,27 = 45.900 TL
• Toplam gelir vergisi tutarı: 40.500 + 45.900 = 86.400 TL

Bu hesaplamaya göre yıllık 400 bin TL geliri bulunan kişiler, aynı yıl için toplamda 86.400 TL gelir vergisi öderler.

Gelir Vergisi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Birçok kişi “Gelir Vergisi Nedir?” sorusunun yanı sıra daha fazla detayı merak etmektedir. Merak edilen detaylar, aşağıda belirtmiş olduğumuz gibi nitelendirilebilir.

Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Gelir vergisi iki taksitle ödenir. Eğer gelir sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan oluşmuyorsa ilk taksit mart ayı sonuna kadar, ikinci taksit temmuz ayı sonuna kadar ödenir.

Eğer gelir sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan oluşmuyorsa ilk taksit Şubat ayı sonuna kadar, ikinci taksit ise Haziran ayı sonuna kadar ödenir.

Gelir Vergisi Nereye Ödenir?

Gelir vergisine tabi olanlar vergilerini birkaç farklı yöntemle ödeyebilirler. Vergi mükellefleri ikametgahlarının bulunduğu vergi dairesi, iş yerlerinin bağlı bulunduğu vergi dairesi veya bankalar aracılığıyla ödemeler gerçekleştirebilirler.

Sigortalı olarak çalışanlar, işçiler ve kamu kurumlarında çalışanlar ile memurların gelir vergisi stopaj denilen bir sistemle kendiliğinden ödenmektedir. Yani bu çalışma gruplarında yer alan kişiler vergileri düştükten sonra maaşlarını almaktadırlar.

Gelir Vergisi Neleri Kapsıyor?

Gelir vergisine tabi gelirler “Gelir Vergisi Kanunu’nda” tanımlanmıştır. Gelir Vergisi Kanunu’na göre gelir vergisi unsurları şu şekildedir;

Ticari kazançlar
Gayrimenkul sermaye iratları
Zirai kazançlar
Serbest meslek kazançları
Ücretler
Menkul sermaye iratları
Diğer kazanç ve iratlar

Gelir Vergisi Kaç Ayda Bir Ödenir?

Gelir vergisi, yılda iki kez ödenen bir vergidir. Basit usulde kazanç elde eden işletmeler şubat ve haziran, diğer işletmeler ise mart ve ağustos aylarında gelir vergisi öderler. Ücretli, yani maaşlı çalışanlar adına ödenecek gelir vergisi, her ay brüt maaştan kesilir.

Gelir Vergisi Neye Göre Kesilir?

Gelir vergisi, elde edilen kazanca göre kesilen bir vergidir. Bu noktada vergiye tabi kazançlar, vergiyi ödeyecek işletmenin türüne göre değişiklik gösterebilir. Temel olarak ödenecek vergi, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında kazanç olarak kabul edilen tüm gelirler üzerinden hesaplanır.

Gelir Vergisi Borcu Taksitle Ödenebilir mi?

Gelir vergisi, her yıl iki taksit olacak şekilde ödenir. Zamanında ödenmeyen gelir vergisi borçları, en kısa sürede peşin olarak ödenmelidir. Buna ek olarak belirli dönemlerde çıkan aflar kapsamında yapılandırılan gelir vergisi borçları, yapılandırma türüne göre peşin veya taksitle ödenebilir.

QNB eFinans ile e-Fatura İşlemleri

Özellikle girişimciler için e-Fatura düzenleme, fatura kesme, arşivleme ve ibraz etme süreçleri olduğundan daha karmaşık görülebilir. Ancak QNB eFinans;

• İş akışı oluşturarak faturalarınızın dağılımını takip etmenize,
• e-Fatura şablonları tasarlayabilmenize,
• Bulut altyapıdan faydalanarak işlemlerinizi erişebilir hale getirmenize,
• Çeşitli kullanıcı rolleri tanımlayabilmenize;
• ve birçok avantajdan yararlanabilmenize olanak tanır. Bu sayede tüm faturalama süreçlerinizi hızlı, kolay ve profesyonel bir şekilde tamamlayabilirsiniz.

Detaylı bilgi için www.qnbefinans.com’u ziyaret etmeyi unutmayın!