Müşterilerinize e-Fatura kesin, iş ortaklarınızdan e-Fatura alın ve tüm süreci her an her yerden yönetin.
Dijital sistemlerde son kullanıcı çok sayıda işlemi tek bir uygulama içerisinden yapabilir. Ancak kullanıcı tek uygulama kullansa da arka planda birden fazla uygulama birbirine bağlanarak çalışır. Bu imkânı yaratan ise API sistemidir. Peki, tam olarak API nedir ve ne için kullanılır?
API (Uygulama Programlama Arayüzü) Nedir?
API; bir programın farklı bir program, sunucu veya veritabanıyla iletişime geçmesini sağlayan bir arayüzdür. Açılımı “Application Programming Interface” olan API’nin Türkçesi “Uygulama Programlama Arayüzü” şeklindedir. API’ler sayesinde bir uygulama diğeri ile iletişime geçerek kendi bünyesinde barındırmadığı bir eylemi, diğer uygulama üzerinden yapar. Örneğin e-Ticaret sitelerinin banka üzerinden ödeme almasını API’ler sağlar.
API Ne İşe Yarar?
Uygulama Programlama Arayüzü, bir uygulamada olmayan özelliklerin ve bilgilerin başka bir uygulamadan alınabilmesine yarar. Bir taraftan kullanıcıların işlerini kolaylaştıran bu sistem, aynı zamanda yazılım geliştiricileri için de faydalıdır. Bir işlem için yeni bir uygulama veya fonksiyon yazmak yerine API entegrasyonu kullanmak daha pratiktir. Böylece birden fazla uygulama yazmaya veya kullanmaya gerek kalmaz. Çünkü API’ler sayesinde uygulamalar, arka planda birbirleri ile konuşarak işlemlerin devam etmesini sağlar.
API Nasıl Çalışır?
API çalışma prensibi, istemci ve sunucu arasındaki mimariden oluşur. Süreç işlerken istemci konumundaki bir uygulama istek gönderir, sunucu konumundaki diğer uygulamadan da cevap gelir. Uygulamalar arasındaki bu mesajlaşmada genellikle XML, HTML ve JSON gibi veri paylaşım standartları kullanılır.
Uygulama Programlama Arayüzlerinin nasıl çalıştıklarını basit bir örnekle anlatabiliriz. Bir seyahate çıktığınızı ve konaklamak için otel baktığınızı varsayalım. Bu süreçte otelleri tek tek aramak yerine karşılaştırma sitelerini kullanmanız daha pratiktir. Karşılaştırma siteleri, konaklayacağınız şehirdeki tüm otelleri listeler ve bulunan boş odaları size gösterir. Bunu yaparken de istemci olarak API’ler yardımıyla otellerin web sitelerine veya sistemlerine istek gönderir. Sunucu konumundaki sistemlerden gelen cevapları da size gösterir.
API’nin Kullanım Alanları
API’ler, ihtiyaçlara göre özelleştirilebildikleri için birçok farklı alanda kullanılabilirler. e-Ticaretten sosyal medyaya, yardımcı uygulamalardan bankacılık ve finans uygulamalarına kadar geniş bir kullanım alanı mevcuttur. En yaygın API kullanım alanları ise şöyledir:
- e-Ticaret siteleri ödeme adımları
- Borsa takip uygulamaları
- Üçüncü parti kimlik ve mail uygulamaları ile oturum açma işlemleri
- Hava durumu gösteren uygulamalar
- Harita uygulamaları ve konum verisi alan uygulamalar
- Sosyal medya uygulamaları giriş adımları
- Haber servisi uygulamaları
Bu örnekler, günlük hayatta sıkça kullanılan uygulamaları kapsıyor. Profesyonel alanda API ile yapılabilecekler çok daha fazladır. Örneğin e-Ticaret sitelerine kullanıcı tarafından baktığımızda ödeme API’leri bulunur. Fakat e-Ticaret işletmecisi; muhasebe, fatura, kargolama ve stok yönetimi gibi birçok işlem için API’lerden faydalanabilir.
API Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
API kullanmak, sadece uygulamalar arası iletişim kurmak gibi sınırlı bir çerçeve sunmaz. Buna ek olarak güvenlik, hız, kolaylık ile zaman ve maliyet tasarrufu gibi farklı açılardan avantajlar sunar. API’lerin avantajlarından bazılarına şöyle örnekler verebiliriz:
- API’ler uygulamalar arasında güvenlik duvarı oluşturur ve veri güvenliği sağlar.
- API kullanıldığı takdirde sunucudaki tüm verileri paylaşmak yerine sadece gelen isteklere uygun veriler paylaşılır. Bu da güvenlik konusundaki bir diğer avantajdır.
- İş zekası uygulamalarına dahil edilen API’ler sayesinde birçok iş süreci hızlı ve kolay bir şekilde tamamlanır.
- Yeni geliştirilen uygulamaların testleri API’ler ile verimli bir şekilde yapılabilir.
- Mevcut bir programda ihtiyaç duyulan ek özellikler, API’ler ile başka uygulamalar üzerinden kullanılabilir.
- Bir uygulama içerisindeki karmaşık işlemler, API desteğiyle basitleştirilebilir.
- Ürün ve hizmet geliştirme süreçleri API’ler ile daha kısa sürer ve yeni geliştirmeleri pazara daha hızlı sunmak mümkün olur.
- İşlerin kolaylaşması ve hızlanması, kullanıcı deneyimini önemli ölçüde artırır.
Bu avantajları dikkate aldığımızda API’ler, geliştirici ve kullanıcı olmak üzere tüm taraflar için zaman ve maliyet tasarrufu da sağlıyor diyebiliriz.
API Türleri Nelerdir?
Uygulamalar, farklı API çeşitleri ile birbirlerine bağlanırlar. Birlikte çalışması gereken uygulama ve sunucular için bağlı oldukları protokole uygun Uygulama Programlama Arayüzleri geliştirilir. Bunları kendi içlerinde de alt başlıklara ayrılmak üzere web API’leri, yerel API’ler ve diğer API türleri şeklinde gruplandırabiliriz.
Web API'leri
Web API’leri, web tarayıcıları ile web sunucuları arasındaki iletişimi sağlayan arabirimlere verilen isimdir. Sunuculardaki verilerin tarayıcılar üzerinden kullanıcıya ulaştırılmasını sağlayan web API’lerinde hipertext transfer protokolü yani HTTP kullanılır. Bu protokol ile HTML formatındaki veriler yani web sayfaları sunucudan alınarak tarayıcıya yansıtılır. Web üzerinde çalışan Uygulama Programlama Arayüzlerine REST ve SOAP API’lerini örnek olarak gösterebiliriz.
REST API'leri
REST API, protokol olarak HTTP’yi kullanarak iletişim ve veri alışverişi sağlayan bir sistemdir. Sistemde GET, POST, DELETE ve PATCH gibi metotlar kullanılır. Web sitelerindeki içeriklere erişmek için kullanılan REST API’lerin bu metotlarla yaptıkları işlemler şöyledir:
- GET: Veri alır ve görüntüler
- POST: Veriyi gönderir veya ekler
- DELETE: Veriyi siler
- PATCH: Mevcut veriyi günceller
SOAP API'leri
“Basit Nesne Erişim Protokolü” olarak tanımlanan SOAP API’ler, webdeki küçük ölçekli mesajları ve bilgileri taşımak için kullanılır.
Yerel API'ler
Yerel API’ler, kullanıldıkları sistem içerisinde özelleştirilmiş olan arabirimlerdir. Uygulamalara işletim sistemi ve aracı yazılımlar için destek sağlar. Sistem ve kütüphane API’leri, yerel Uygulama Programlama Arayüzleri arasında gösterilebilir.
Sistem API'leri
Sistem API’leri veya daha açık olarak işletim sistemi API’leri, belirli bir ekosistem için hazırlanırlar. Her işletim sisteminin kendi içinde çalışan API’leri vardır. Bu arayüzler, işletim sistemine ait kaynakların ve servislerin kullanılmasına yardımcı olur.
Kütüphane API'leri
Kütüphane API’leri, Java ve benzer dillere göre hazırlanmış fonksiyonları içerir. Bunları daha çok “kullanıma hazır API”ler olarak düşünebiliriz. Hazır bileşenleri içeren kütüphane API’leri geliştiriciler tarafından kullanılır. Yeni bir uygulama geliştiren yazılımcılar, temel fonksiyonlar için bu arabirimleri kullanarak işlerini kolaylaştırır.
Diğer API Türleri
Şimdi, geliştirme süreçleri için önem taşıyan GraphQL ve RPC gibi diğer API türlerine yakından bakalım.
GraphQL API'leri
GraphQL, API’ler için kullanılan bir veri sorgulama ve işleme dilidir. GraphQL API’ler ise bu sorguları yerine getirmek için kullanılan Uygulama Programlama Arabirimleridir. Altyapısında REST gibi web API mimarileri vardır. Birden fazla kaynaktan veriye ulaşmayı, verilerin tam olarak görülebilmesini ve verilerin açıklanabilmesini sağlayan bir sisteme sahiptir.
RPC API'leri (Uzak Prosedür Çağrısı)
RPC API’ler, “Uzak Prosedür Çağrısı” şeklinde tanımlanır. Bu da aslında RPC’lerin çalışma prensibini açıklayan bir tanımdır. RPC API’ler ile harici bir sunucuda veya uygulamada bulunan uzak işlevler, sahip olunan uygulamanın yerel işlevi gibi kullanılabilir. Bir uygulama içerisine başka bir sohbet uygulamasının penceresini ekleyerek mesajlaşmak, RPC API kullanımına bir örnektir.
API Örnekleri
En yaygın API örneklerinden biri, oturum açma arabirimleridir. Mobil oyun, haber servisi, yardımcı uygulama, e-Ticaret sitesi gibi üyelik gerektiren uygulamaları ilk açtığınızda karşınıza “Google ile giriş yap.” ve “Facebook ile giriş yap.” çeşitli alternatifler çıkar. Bunlardan birine tıkladığınızda arka planda çalışan API’ler, seçtiğiniz yöntemin kaynağından ad-soyad gibi temel bilgileri çeker. Böylece üyelik formları ile zaman kaybetmeden uygulamaya giriş yaparsınız.
Web tarayıcısındaki veya telefonunuzdaki hava durumu uygulamalarını da API örneği olarak gösterebiliriz. Örneğin Google arama motorunda şehrinizin hava durumunu arattığınızda karşınıza doğrudan bir kart çıkar ve farklı sitelere girmenize gerek kalmadan, sonuç sayfasından hava durumunu öğrenebilirsiniz. Google’ın bir meteoroloji birimi olmadığı için bu sonuçlar, API’ler ile farklı kaynaklardan çekilir ve size gösterilir.
Uygulama Programlama Arayüzlerinin iş dünyasındaki yaygın örneklerinin başında ise e-Fatura entegrasyonları gelir. API’ler ile e-Fatura sistemleri; satış, muhasebe, ERP gibi çeşitli uygulamalara bağlanabilir. Böylece faturalandırma süreçlerinin tamamı tek bir uygulama üzerinden yönetilebilir.
API (Uygulama Programlama Arayüzü) ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
API’ler hakkındaki detaylardan bahsettiğimize göre şimdi de konu hakkındaki bazı temel sorulara cevap verelim.
API Neyin Kısaltması?
API, “Application Programming Interface” kelimelerinin kısaltmasıdır. Bu tabirin Türkçe karşılığı ise “Uygulama Programlama Arayüzü/Arabirimi” şeklindedir.
API Entegrasyonu Nedir?
API entegrasyonu, sistemin tarafları (istemci ve sunucu) arasındaki bilgilerin otomatik olarak güncellenmesini sağlayan bileşenleri ifade eder. Farklı ülkelere seyahat ettiğinizde bilgisayarınızın saatinin otomatik olarak yerel saate göre güncellenmesi, API entegrasyonu sayesindedir.
API Ağ Geçidi Nedir?
API ağ geçidi, çok sayıda API kullanan kişi ve kurumların faydalandığı bir yönetim aracıdır. API’ler uygulamaları birçok farkı temas noktası ile bağlar ve ağ geçitleri de tüm temas noktalarını bir araya toplar.
API Uç Noktası Nedir ve Neden Bu Kadar Önemlidir?
API uç noktası, istemci ve sunucunun temas ettiği noktaları ifade eder. Yani istemcinin talebine verilen cevabın kaynağı, karşı uygulamanın uç noktasıdır. Uç noktalar, sadece talep edilen verinin alınabildiği bir kanal açar ve bu nedenle güvenlik açısından son derece önemlidir. API uç noktalarıyla açılan kanalların sıklığı ise istemci uygulamanın hız ve performansı açısından önemlidir.
API Kullanmak Güvenli mi?
API’ler; kendi içlerinde bir kimlik doğrulama, yetkilendirme ve hizmet reddetme sistemine sahiptirler. API güvenliği de bu sistem üzerindeki anahtarlarla sağlanır. API anahtarları, spesifik olarak istemci ve sunucu uygulamaları doğrular. İsteği başlatan kullanıcı ve diğer uygulamalar, sunucu uygulamadaki verilere erişemez. Dolayısıyla doğru çalışan ve bilinen kaynaklardan edinilen API’leri kullanmanın güvenli olduğunu söyleyebiliriz.
